Vô minh là gì? 5 Con đường thoát khỏi Vô minh tạo Bình An

Trong quá trình tu hành, để có thể đạt đến 4 thánh đạo và 4 thánh quả, Phật tử sẽ phải cắt đứt 10 sợi dây sai sử, trói buộc bao gồm: kiết sử, hoài nghi, sắc ái, vô sắc ái, bất bình, giới cấm thủ, tình dục, ngã mạn, phóng tâm và vô minh. Vậy nên, nếu bạn đang tìm hiểu về Phật giáo, nhưng chưa biết vô minh là gì? Tại sao người vô minh như bị lạc lối giữa sa mạc? thì bài viết dưới đây sẽ giúp bạn giải đáp chi tiết những vướng mắc này.

Vô minh là gì? 

“Vô minh” là một thuật ngữ quen thuộc trong giáo lý Phật pháp, ngụ ý biểu đạt những suy nghĩ không sáng suốt, không thấu hiểu rõ sự tình, sự vật, dẫn đến những sai lầm trong cuộc sống. 

Phân tích cụ thể theo nghĩa Hán Việt, thì “Vô” được hiểu là không, còn “Minh” sẽ là sáng. Vô minh tác động lên tâm trí, suy nghĩ của mỗi người, là nguồn cơn của tham, sân, si, mạn, nghi, của tà kiến, chấp ngã. Sự không tỉnh táo, không sáng suốt sẽ khiến bản thân bị người khác lợi dụng, làm ra những điều xấu xa mà mình không hề biết.

Giải nghĩa “vô minh” trong Phật giáo

Trong Phật giáo, vô minh có thể hiểu theo nhiều nghĩa khác nhau. Cụ thể:

1- Trong Phật giáo Nguyên Thủy

“Vô minh” có thể nói là một phần quan trọng trong giáo lý Phật giáo Nguyên Thủy, giúp ta hiểu rõ sự phụ thuộc, phát sinh điều kiện duy trì trong chu kỳ sinh tử. Hay nói cách khác, vô minh che lấp đi bản chất của sự việc, giống như đục thủy tinh khiến chúng ta không thể nhìn thấy được vạn vật.

Những lưu giữ trong sách Abhidharma cũng đã cho thấy, ngoài sự thiếu hiểu biết về Tứ diệu đế, thì còn có sự thiếu hiểu biết về quá khứ, cuộc sống sau khi chết đi của một người và những phát sinh phụ thuộc liên quan.

Bên cạnh đó, “vô minh” còn là 1 trong 12 liên kết, cho chúng ta thấy một thân thể tại sao được hình thành và những ràng buộc trong kiếp luân hồi, chu kỳ sinh tử lặp lại. Trong Duyên khởi có 12 nhân duyên, và giáo lý này cũng đã khẳng định, sự tái sinh qua 12 liên kết bắt nguồn từ vô minh, kết thúc bằng sự huỷ diệt để khởi nguồn cho một chu kỳ vô tận của Dukkha, của sự khổ đau, không thoả mãn.

2- Trong Phật giáo Đại Thừa

Phật giáo Đại Thừa nhận định rõ, “vô minh” chính là nguồn gốc của sự khổ đau, của kiếp luân hồi khiến chúng ta phải trải qua sự tái sinh vô tận. Để thoát khỏi vô minh, thức tỉnh hoàn toàn, bắt buộc chúng ta sẽ phải nhìn thấy và hiểu rõ về Tánh Không - mọi thứ đều trống rỗng, vô định và không có bản chất đích thực.

Cũng theo giáo lý của Phật giáo Đại Thừa, thì vô minh được phân biệt rõ ở hai mức độ. Một là, sự thiếu hiểu biết về tính tuyệt đối (bản chất thiết yếu của sự vật, hiện tượng). Và hai là, sự thiếu hiểu biết về tính tương đối. Dù phân biệt, nhưng hai loại vô minh này lại như những sợi chỉ dệt đan kết vào nhau, tạo thành tấm vải ảo tưởng khiến chúng ta khó có thể nhìn nhận rõ được bản chất của sự việc.

3- Trong Phật giáo Kim Cương Thừa

Theo giáo lý Phật giáo Kim Cương Thừa (hay còn được gọi là Phật giáo Mật Tông), thì “vô minh” là một cạm bẫy giam giữ con người trong kiếp luân hồi. Để đạt được cảnh giới, giải thoát trong một đời duy nhất, thì đạo sư chính là người hướng dẫn và giúp loại bỏ vô minh, tập trung vào việc thực hành trên con đường bí truyền.

Người “vô minh” như lạc lối giữa sa mạc

Vướng vào “vô minh”, Cung Trầm Gallery nghĩ rằng con người sẽ khó có thể nhìn ra được bản chất của sự việc, suy nghĩ không thấu đáo, không sáng tỏ. Vô minh tạo ra nghiệp, mà nghiệp thì đều bắt nguồn từ chúng ta mà ra. Nghiệp báo trong tình yêu, công việc, cuộc sống, tất cả những nghiệp quả chúng ta phải hứng chịu hôm nay đều là do những hành động trong quá khứ, vô minh, không tỉnh táo mà tạo thành.

Người “vô minh”, không phân biệt được đúng sai cũng rất dễ trở thành quân cờ bị người khác lợi dụng, bị tiêm nhiễm mà làm những điều xấu xa, ác nghiệp sai lầm trong quá khứ. Tuy nhiên, cốt lõi vẫn là từ chính bản thân mà ra, sáng suốt hay u mê, thanh tịnh hay ô nhiễm, đều là do bạn quyết định, không thể đổ lỗi cho bất cứ ai.

Vận mệnh do chúng ta tạo ra, các nhân tố khác cũng chỉ là phụ trợ, không thể tác động nếu chúng ta vững vàng, giác ngộ và làm chủ được quy luật nghiệp báo của mình. Tất nhiên, để làm được điều này, chúng ta sẽ phải tự vượt qua được sự vô minh của chính mình.

Con đường thoát khỏi vô minh, phiền não

Giáo lý Phật giáo đã chỉ ra rằng, “vô minh” là từ bản thân ta mà ra. Phàm là con người, thì ai cũng có những tham, sân, si, mạn, nghi, ai cũng mang trong mình những ham muốn, dục vọng. Người trần mắt thịt, thì khó mà có thể thấu hiểu được bản chất của sự việc. 

Suy xét rộng hơn, thì vô minh có thể là do vô tình, hoặc cố ý. Nhưng để giải thoát khỏi vô minh, thì bắt buộc phải do ý chí của mỗi người. Cụ thể như sau:

Tránh bị chi phối bởi lòng tham

Tiền tài, danh vọng, chức quyền,... đều là những nguyên nhân dẫn đến vô minh. Tất cả trú ngụ ở lòng tham, khiến cho con người ta mờ mắt, bị chi phối và rất khó thoát khỏi cám dỗ. Một người quá coi trọng danh lợi, tiền tài, họ sẵn sàng đánh đổi mọi thứ, dần mất đi tính lương thiện, trở nên vô minh và làm ra nhiều điều sai trái. 

Để thoát khỏi vô minh, thoát khỏi lòng tham, bạn hãy tự vạch ra cho mình những mục tiêu, những kết quả cần đạt được. Biết đủ, biết hài lòng và trân trọng cuộc sống hiện tại, bạn sẽ có được sự thanh thản trong tâm hồn, đạt tới cảnh giới vô thường, vô ngã.

Biết cách kiềm chế cảm xúc

Sự vô minh, thiếu hiểu biết cũng có thể loại bỏ bằng cách nuôi dưỡng tâm hồn, kiềm chế cảm xúc và tránh nóng giận mất khôn. Bạn cần tập trung suy xét kỹ vấn đề thay vì tranh cãi ai đúng ai sai, hãy bình tĩnh phân tích để tìm ra nguyên nhân và cách giải quyết đúng đắn, có như vậy mới không đưa ra những quyết định mù quáng trong lúc nóng giận.

Thoát khỏi si mê, mu muội

Người vô minh, u mê, không biết phân biệt đúng sai sẽ dễ bị người khác lợi dụng, trục lợi để làm điều xấu, ác nghiệp khó buông bỏ. Muốn thoát khỏi cảnh này, bắt buộc họ phải tích lũy nhiều tri thức, trí tuệ khai thông để có thể tự nhận thức được đúng sai, tâm vững vàng và tránh trở thành quân cờ ác nghiệp của người khác.

Tâm thanh tịnh, an yên

Tâm thanh tịnh, an yên giúp ta cảm thấy nhẹ nhàng, thoải mái, mọi lời nói, hành động đều sẽ trở nên tự tại, an lạc, không bị chi phối bởi bất cứ điều gì. Để làm được điều này, nhiều người thường sẽ lựa chọn học yoga, thiền định, hoặc dưỡng sinh để làm chủ bản thân. Hay một cách thú vị hơn là tận hưởng sự an tĩnh, thanh tịnh trong không gian ấm áp, thuần khiết và lắng đọng ở trầm hương xông đốt, rất thư giãn và dễ chịu.

*Bật mí mẹo nhỏ: Những người tu tập, hay Phật tử thường lựa chọn vòng tay trầm hương như một vật phẩm để cầu nguyện và tạo sự tĩnh tâm. Hương thơm nhẹ nhàng, ấm áp và thanh tao ở trầm sẽ giúp họ nâng cao tinh thần, giúp trạng thái kiên định, xua đuổi tâm ma và sáng suốt hơn khi đưa ra những quyết định quan trọng.

Thức tỉnh trong từng hoàn hảo

Hãy sàng lọc và loại bỏ những suy nghĩ tiêu cực, mặc cảm, tuyệt vọng,.... để hướng tới những suy nghĩ tích cực hơn. Cũng đừng quên lắng nghe, tham khảo ý kiến của mọi người xung quanh để ta có thể thức tỉnh đúng lúc, nhận định được điều gì đang xảy ra ở hiện tại, để từ đó tránh đem lại những khổ đau, phiền não cho chính bản thân mình. 

Tổng kết

Bài viết là những chia sẻ hữu ích, tổng quan vô minh là gì, cách thoát khỏi vô minh, cũng như một vài thông tin liên quan. Mong rằng, mỗi người qua bài viết này cũng sẽ tìm được cho mình những hướng đi đúng đắn để có thể xóa tan muộn phiền, lo toan, hướng đến cuộc sống tốt đẹp và hạnh phúc. Hy vọng những chủ đề nội dung hay của Cung Trầm Gallery sẽ đem lại cho bạn nguồn kiến thức vô tận.

Ngoài ra, bạn có thể để lại thắc mắc, góp ý của bản thân về tất cả nội dung này của Cung Trầm ở khung Comment để chúng tôi cập nhật mới hơn. Nếu bạn đang có thêm những phân vân về sản phẩm thì hãy để lại tin nhắn ở phần Livechat góc dưới để được giải đáp chi tiết nhé.