Cúng ông Công ông Táo mua những gì? Lễ vật cần có trong ngày 23 tháng Chạp

Cứ đến ngày 23 tháng Chạp Âm lịch hằng năm, các gia đình Việt lại tất bật chuẩn bị lễ cúng ông Công ông Táo - một nghi thức truyền thống quan trọng nhằm tiễn các Táo Quân “về trời” báo cáo việc nhà với Ngọc Hoàng. Tuy nhiên, không phải ai cũng nắm rõ cúng ông Công ông Táo mua những gì, nên chuẩn bị lễ vật ra sao để vừa đầy đủ, trang nghiêm, vừa phù hợp với văn hóa từng vùng miền. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn giải đáp chi tiết những lễ vật cần thiết trong mâm cúng ông Công ông Táo, từ đó đảm bảo buổi lễ diễn ra suôn sẻ và trọn vẹn ý nghĩa.

Lễ cúng ông Công ông Táo trong văn hóa cổ truyền người Việt

Lễ cúng ông Công ông Táo là một trong những nghi lễ quan trọng và giàu ý nghĩa trong văn hóa truyền thống của người Việt. Đây không chỉ là dịp để các gia đình bày tỏ lòng thành kính với các vị thần cai quản bếp núc, mà còn là thời điểm để mỗi người nhìn lại năm cũ, chuẩn bị tâm thế cho một năm mới bình an và sung túc.

Ông Công ông Táo là ai?

Theo tín ngưỡng dân gian Việt Nam, ông Công ông Táo là các vị thần cai quản việc bếp núc trong mỗi gia đình. Thực tế, có ba vị thần được thờ gọi chung là “Táo Quân”, gồm hai ông và một bà - tượng trưng cho Thổ Công, Thổ Địa và Thổ Kỳ. Các vị thần này không chỉ giữ gìn bếp lửa ấm cúng trong mỗi gia đình, mà còn ghi chép lại những việc làm thiện ác của gia chủ để báo cáo với Ngọc Hoàng vào dịp cuối năm.

Truyền thuyết kể lại rằng, ba vị Táo Quân vốn là những con người trần thế, có mối quan hệ chồng - vợ - chồng cũ đầy cảm động. Sau khi qua đời, họ được Ngọc Hoàng phong làm thần để gìn giữ mái ấm của nhân gian. Chính vì thế, hình tượng ông Công ông Táo cũng là biểu tượng của sự chung thủy, tình nghĩa và gia đạo.

Lễ cúng ông Công ông Táo diễn ra vào thời điểm nào trong năm?

Lễ cúng ông Công, ông Táo thường được tổ chức vào ngày 23 tháng Chạp âm lịch mỗi năm. Theo quan niệm dân gian, đây là ngày các Táo cưỡi cá chép lên trời để tâu với Ngọc Hoàng những việc xảy ra trong suốt một năm qua của gia đình.

Lễ vật cúng thường gồm: mũ, áo và hia Táo Quân (bằng giấy), cá chép sống (để làm phương tiện cho các Táo về trời), mâm cỗ mặn hoặc chay tùy vào từng gia đình. Sau lễ cúng, cá chép được thả ra sông hồ như một hành động tiễn đưa và cũng thể hiện lòng nhân từ, phóng sinh.

Lễ cúng ông Công, ông Táo mang ý nghĩa gì?

Lễ cúng ông Công ông Táo không chỉ đơn thuần là một nghi lễ truyền thống, mà còn mang nhiều tầng ý nghĩa sâu sắc trong đời sống tinh thần và văn hóa của người Việt. Cụ thể:

1. Bày tỏ lòng tri ân và kính trọng đến các vị thần bảo hộ

Lễ cúng là dịp để các gia đình bày tỏ lòng thành kính và biết ơn đối với các vị thần đã âm thầm phù hộ, gìn giữ bếp lửa luôn ấm cúng, mang lại sự bình an, no đủ trong suốt một năm. Ông Công ông Táo được xem là “tai mắt” của Ngọc Hoàng dưới trần gian, luôn theo dõi và bảo vệ từng nếp sống trong mỗi gia đình.

2. Nhắc nhở sống thiện lành, giữ gìn nề nếp gia phong

Theo quan niệm dân gian, mỗi hành vi, lời nói của con người trong năm đều được các Táo ghi lại để báo cáo với Ngọc Hoàng. Vì thế, lễ cúng không chỉ là nghi lễ, mà còn là lời nhắc nhở mỗi người sống ngay thẳng, đạo đức, vun đắp tình cảm gia đình và ứng xử có văn hóa.

3. Sẵn sàng tiễn biệt năm cũ, chào đón một năm mới đầy hy vọng

Lễ cúng ông Công ông Táo đánh dấu thời khắc bắt đầu “chuyển giao” giữa năm cũ và năm mới. Sau lễ cúng, các gia đình thường bắt tay vào việc dọn dẹp, trang trí nhà cửa, sửa sang bàn thờ tổ tiên để đón Tết. Đây là hành động thể hiện sự tôn trọng tổ tiên và ước mong một khởi đầu tốt đẹp.

4. Giá trị nhân văn và môi trường qua phong tục phóng sinh

Việc thả cá chép sau lễ cúng không chỉ tượng trưng cho việc tiễn Táo Quân về trời, mà còn mang ý nghĩa nhân đạo, thể hiện tinh thần từ bi, phóng sinh - một nét đẹp đặc trưng của văn hóa Á Đông, góp phần nhắc nhở con người sống hài hòa với tự nhiên.

Cúng ông Công ông Táo mua những gì?

Để chuẩn bị chu đáo cho lễ cúng ông Công ông Táo vào ngày 23 tháng Chạp, các gia đình Việt thường sắm sửa những lễ vật mang tính truyền thống và linh thiêng. Dưới đây là các vật phẩm quan trọng không thể thiếu:

Đồ vàng mã

Vàng mã là lễ vật quan trọng trong mâm cúng ông Công ông Táo, bao gồm:

• Mũ, áo, hia Táo Quân: Gồm 3 bộ, tượng trưng cho 2 ông và 1 bà Táo. Màu sắc thường rực rỡ, có gắn kim tuyến, thể hiện sự trang trọng.

• Tiền vàng: Đốt để gửi “lộ phí” cho các Táo Quân về chầu trời.

• Các loại đồ mã khác: Có thể kèm theo ngựa giấy, cá chép giấy tùy theo phong tục từng vùng hoặc từng địa phương.

Sau khi cúng xong, vàng mã sẽ được hóa để tiễn các Táo lên trời theo tín ngưỡng dân gian.

Cá chép 

Cá chép là lễ vật đặc trưng và quan trọng trong nghi lễ này, vì theo truyền thuyết, Táo Quân sẽ cưỡi cá chép về trời. Thường thì, mọi người sẽ mua cá chép sống, và thả vào chậu nước sạch trước khi cúng. 

Sau khi cúng xong, cá chép sẽ được thả ra ao, hồ, hoặc sông như một hành động phóng sinh, tiễn Táo Quân về trời. Ngoài cá sống, một số nơi sử dụng cá chép giấy hoặc cá chép bằng vàng mã để thay thế, tùy vào điều kiện và tập tục của từng địa phương.

Mâm cỗ cúng 

Mâm cỗ cúng ông Công ông Táo có thể là mâm cỗ mặn hoặc cỗ chay, tùy theo phong tục và hoàn cảnh mỗi gia đình. Vậy mâm cỗ truyền thống thường bao gồm những món gì? Một mâm cỗ truyền thống thường sẽ bao gồm:

• Cơm trắng

• Canh măng hoặc canh miến

• Gà luộc (trống thiến) hoặc giò, chả

• Xôi gấc, xôi đỗ

• Rau xào, món xào thập cẩm

• Trái cây, trầu cau, rượu, chè, bánh kẹo...

Sự đầy đủ và sạch sẽ của mâm cỗ thể hiện lòng thành và sự tôn trọng đối với các vị thần.

Các vật phẩm khác

Ngoài các lễ vật chính, bạn còn có thể chuẩn bị thêm:

• Hương, đèn hoặc nến: Thắp lên khi khấn cúng, tạo không khí linh thiêng.

• Nước sạch, rượu trắng: Dùng để dâng lên bàn thờ.

• Trầu cau, hoa tươi: Thể hiện sự tươi mới, thanh khiết và lòng thành kính.

• Bánh chưng, bánh tét hoặc bánh kẹo Tết: Nếu cúng gần Tết, có thể thêm những món này vào mâm cỗ để tạo không khí đón xuân.

Như vậy, việc nắm rõ cúng ông Công ông Táo mua những gì sẽ giúp bạn chuẩn bị vật phẩm một cách chỉnh chu và đủ đầy nhất.

Địa điểm cúng ông Công ông Táo thích hợp là ở đâu?

Trong truyền thống văn hóa Việt Nam, ông Công ông Táo được xem là những vị thần cai quản bếp lửa trong mỗi gia đình, là “tai mắt” của Ngọc Hoàng dưới trần gian. Do đó, nơi cúng rất quan trọng, thể hiện sự tôn kính và lòng thành của gia chủ.

Thông thường, lễ cúng ông Công ông Táo được thực hiện ở:

• Bàn thờ chính (bàn thờ gia tiên): Đây là vị trí linh thiêng nhất trong nhà, nơi thờ cúng tổ tiên và các vị thần. Gia chủ chuẩn bị mâm lễ vật và thắp hương trên bàn thờ này để báo cáo với ông Táo.

• Bàn thờ Táo Quân (nếu có): Một số gia đình có bàn thờ riêng dành cho ông Công ông Táo, vì thế gia chủ có thể cúng ở đây hoặc cúng kết hợp ở cả hai nơi.

Ngoài ra, nếu gia đình không có bàn thờ riêng, có thể làm lễ cúng trên một bàn nhỏ sạch sẽ, trang trọng đặt tại khu vực bếp. Quan trọng nhất là không gian cúng phải được giữ sạch sẽ, trang nghiêm, thể hiện được lòng thành kính của gia đình với các vị thần.

Mẫu văn khấn ông Công ông Táo

Việc chuẩn bị bài văn khấn đúng truyền thống giúp buổi lễ thêm phần trang trọng và ý nghĩa. Dưới đây là mẫu văn khấn phổ biến, được sử dụng rộng rãi trong các gia đình Việt:

Nam mô A Di Đà Phật! (lặp lại 3 lần)

Kính lạy ngài Đông trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân.

Kính lạy Ngài Hoàng Thiên Hậu Thổ cùng chư vị Thần linh.

Tín chủ con là: [Họ tên gia chủ]
Ngụ tại: [Địa chỉ nhà]

Hôm nay là ngày 23 tháng Chạp năm [âm lịch]
Tín chủ con thành tâm sửa biện hương hoa, trà quả, lễ vật, kim ngân y phục, hương đăng, thắp nén tâm hương, kính dâng lên chư vị Táo Quân.

Cúi xin các ngài chứng giám lòng thành, phù hộ cho gia đình chúng con năm mới an khang thịnh vượng, vạn sự cát tường, tai qua nạn khỏi.

Tín chủ con lễ bạc tâm thành, cúi xin chứng giám.

Nam mô A Di Đà Phật! (lặp lại 3 lần)

**Lưu ý: Bạn có thể điều chỉnh câu văn sao cho phù hợp với hoàn cảnh và tín ngưỡng của gia đình, nhưng cần giữ nguyên tinh thần thành kính và trang nghiêm.

Quy trình cúng lễ ông Công ông Táo

Lễ cúng ông Công ông Táo là một nghi lễ quan trọng, thể hiện lòng biết ơn và sự kính trọng của gia đình đối với các vị thần cai quản bếp núc. Để buổi lễ được trang nghiêm và đúng nghi thức, việc chuẩn bị văn khấn, cũng như quy trình thực hiện một cách chỉnh chu là điều cần thiết. Dưới đây là các bước cụ thể trong quy trình cúng lễ ông Công ông Táo: 

Bước chuẩn bị

Trước khi bắt đầu lễ cúng, việc chuẩn bị chu đáo là điều rất cần thiết. Bạn cần:

• Dọn dẹp sạch sẽ khu vực bếp và bàn thờ: Việc này không chỉ thể hiện lòng kính trọng với các vị thần mà còn mang ý nghĩa làm mới, chuẩn bị cho năm mới.

• Chuẩn bị lễ vật: Bao gồm cá chép (sống hoặc giấy), vàng mã (mũ áo, hia, tiền vàng), mâm cỗ (có thể mặn hoặc chay tùy theo gia đình), hương, đèn, hoa tươi, nước sạch.

• Chọn giờ cúng: Thông thường lễ cúng được thực hiện vào buổi sáng hoặc trước 12 giờ trưa ngày 23 tháng Chạp để các Táo Quân kịp “lên chầu trời”.

Thực hiện nghi lễ

Khi mọi thứ đã sẵn sàng, gia chủ hoặc người đại diện sẽ tiến hành nghi lễ cúng:

• Bày biện lễ vật lên bàn thờ: Sắp xếp lễ vật một cách ngăn nắp, trang nghiêm.

• Thắp hương và khấn: Gia chủ (thường là người lớn tuổi hoặc trưởng nam) thắp hương, đọc văn khấn với thái độ thành kính và trang nghiêm.

• Chờ hương cháy hết: Trong thời gian chờ hương cháy hết, các thành viên trong gia đình có thể ngồi lại cùng nhau, giữ không gian yên tĩnh, trang nghiêm.

Hoàn tất lễ cúng

Sau khi hoàn thành phần lễ, gia đình tiến hành:

• Hóa vàng mã: Sau khi lễ xong, gia chủ tiến hành hóa các đồ vàng mã (mũ, áo, hia, tiền vàng) để “tiễn” Táo Quân về trời.

• Thả cá chép: Cá chép sống được thả nhẹ nhàng xuống sông, ao hoặc hồ nhằm thể hiện ý nghĩa phóng sinh và tiễn các Táo Quân cưỡi cá về thiên đình.

• Dọn dẹp và tiếp tục chuẩn bị đón Tết: Sau lễ cúng, gia đình thường bắt đầu dọn dẹp nhà cửa, trang trí đón Tết nguyên đán.

Nghi thức phóng sanh cá chép ngày ông Táo về trời

Theo quan niệm dân gian, vào ngày 23 tháng Chạp âm lịch hàng năm, các Táo Quân cưỡi cá chép lên trời để tâu với Ngọc Hoàng mọi việc lớn nhỏ trong gia đình. Vì vậy, nghi thức phóng sinh cá chép là một phần không thể thiếu trong lễ tiễn ông Công ông Táo.

Ý nghĩa của hành động phóng sinh cá chép

Việc thả cá chép trong ngày ông Táo về trời không đơn thuần là một hành động mang tính hình thức, mà còn chứa đựng nhiều tầng ý nghĩa sâu sắc:

• Tượng trưng cho phương tiện đưa ông Táo về trời: Theo truyền thuyết, Táo Quân cưỡi cá chép vượt Vũ Môn để lên thiên đình. Vì vậy, cá chép được xem là linh vật “đưa đường” cho các vị thần.

• Thể hiện lòng từ bi, tích đức: Hành động phóng sinh mang thông điệp thiện lành, hướng con người đến với lòng nhân ái và bao dung.

• Cầu mong may mắn, tài lộc: Trong văn hóa Á Đông, cá chép là biểu tượng của công danh, sự nghiệp và tài lộc. Phóng sinh cá cũng mang theo mong ước cho một năm mới hanh thông, thuận lợi.

Cách thực hiện nghi thức phóng sinh cá chép

Để giữ trọn ý nghĩa của nghi thức, bạn nên lưu ý thực hiện theo các bước sau:

1. Chuẩn bị cá chép sống khỏe mạnh

Bạn nên chọn cá chép đỏ hoặc vàng, bơi nhanh, khỏe, không bị thương. Mua về thả trong chậu nước sạch để cá thích nghi trước khi cúng.

2. Cúng lễ và khấn nguyện trước khi thả cá

Cá chép được dâng lên bàn thờ cùng lễ vật. Sau khi hoàn tất lễ cúng và hóa vàng, cá mới được mang đi phóng sinh.

3. Thả cá đúng cách, đúng nơi

Hãy chọn nơi nước sạch, không ô nhiễm (sông, hồ, kênh lớn). Thả cá cũng nên nhẹ nhàng, không quăng ném để tránh làm cá bị thương. Ngoài ra, bạn cũng cần lưu ý việc không vứt túi nilon, xô chậu xuống sông sau khi thả cá.

4. Thành tâm khấn nguyện

Khi thả cá, bạn có thể khấn thầm: “Hôm nay ngày 23 tháng Chạp, con xin thả cá chép đưa đường cho các ngài Táo Quân về chầu Ngọc Hoàng, cầu mong năm mới bình an, thuận lợi, mọi việc hanh thông.”

Những yếu tố cần lưu ý khi thực hiện lễ cúng ông Công ông Táo

Để lễ cúng ông Công ông Táo được trọn vẹn về mặt nghi thức và giữ đúng nét truyền thống văn hóa dân tộc, bạn cần lưu ý một số điểm quan trọng dưới đây. Những chi tiết nhỏ nhưng mang ý nghĩa lớn sẽ giúp lễ cúng không chỉ đúng về hình thức mà còn chuẩn về tâm linh và đạo lý.

Thời gian cúng phù hợp

Lễ cúng ông Công, ông Táo thường được tiến hành vào ngày 23 tháng Chạp trong lịch âm. Thời điểm tốt nhất để làm lễ là từ sáng sớm đến trước 12 giờ trưa, vì theo dân gian, sau giờ Ngọ là lúc các Táo Quân bắt đầu “lên chầu trời”. Cúng muộn được cho là mất đi sự linh thiêng và không đúng nghi thức.

Chuẩn bị các món lễ vật đầy đủ và thành tâm

Dù lễ vật đơn giản hay cầu kỳ, điều quan trọng nhất vẫn là sự thành tâm. Gia đình nên chuẩn bị đủ các món lễ cần thiết như:

• Mâm cỗ cúng (mặn hoặc chay)

• Bộ vàng mã ông Công ông Táo

• Cá chép sống hoặc giấy

• Hương, hoa, nước, rượu, trầu cau, trái cây...

Mọi thứ cần được sắp xếp sạch sẽ, ngăn nắp, thể hiện sự tôn trọng đối với các vị thần linh.

Thực hiện lễ cúng nghiêm túc, không cúng cho có

Lễ ông Công ông Táo là dịp kết thúc năm cũ, mở đầu cho sự chuyển giao, nên không nên làm sơ sài, hình thức. Kể cả khi điều kiện gia đình không dư giả, vẫn có thể tổ chức lễ nhỏ nhưng phải giữ được không khí trang nghiêm và sự kính trọng.

Thả cá chép đúng cách, không gây hại môi trường

Nếu cúng bằng cá chép sống, cần:

• Thả ở nơi nước sạch, rộng rãi

• Không quăng ném cá

• Không thả túi nilon xuống nước

Hành động thiếu ý thức sẽ làm mất đi ý nghĩa đẹp đẽ của nghi thức phóng sinh.

Tránh đốt quá nhiều vàng mã

Việc đốt vàng mã nên thực hiện vừa đủ, tránh lãng phí và gây ô nhiễm môi trường. Nên hóa đúng phần lễ dành cho Táo Quân (mũ, áo, tiền vàng), không cần dâng quá nhiều đồ mã không cần thiết.

Dọn dẹp bếp núc và bàn thờ sạch sẽ trước khi cúng

Vì ông Táo là thần cai quản bếp núc, nên việc dọn bếp gọn gàng, sạch sẽ trước ngày 23 tháng Chạp là một phần không thể thiếu trong nghi lễ. Đây cũng là dịp để tổng vệ sinh, tẩy uế, chuẩn bị đón Tết trong sự tươm tất.

Xông trầm hương để thanh tịnh không gian thờ cúng

Một trong những cách giúp không gian thờ cúng thêm linh thiêng và trang trọng là xông trầm hương trước khi cúng. Trầm hương không chỉ có hương thơm dễ chịu, mà còn mang ý nghĩa thanh lọc uế khí, mời gọi năng lượng tích cực và tăng thêm sự kết nối tâm linh trong lễ cúng.

Bạn có thể sử dụng nụ trầm, hương trầm, bột trầm, hoặc thanh trầm không tăm. Khi xông, mùi hương trầm ấm áp lan tỏa, không chỉ tạo không khí thanh sạch, ấm cúng, mà còn giúp gia chủ tập trung tâm ý vào lễ cúng, giữ tâm an yên, thanh tịnh.

>> Xem thêm: Tổng hợp những điều không nên làm vào ngày Tết để gặp nhiều may mắn

Lời kết

Hy vọng bài viết sẽ giúp bạn hiểu rõ cúng ông Công ông Táo mua những gì, nơi cúng, bài văn khấn, cũng như quy trình cúng lễ, từ đó chuẩn bị lễ cúng trang nghiêm và chỉnh chu. Lễ cúng ông Công ông Táo là nét đẹp văn hóa lâu đời, mang trong mình nhiều giá trị tinh thần sâu sắc. Thực hiện đúng nghi thức không chỉ giúp gia đình thể hiện lòng thành kính, mà còn góp phần giữ gìn truyền thống văn hóa đặc sắc của người Việt.

Đặc biệt, trong những năm gần đây, nhiều gia đình đã có xu hướng xông trầm hương trong ngày cúng ông Táo để tăng sự thanh tịnh và linh thiêng cho không gian thờ tự. Nếu bạn đang tìm một địa chỉ uy tín để lựa chọn trầm hương chất lượng, có thể tham khảo Cung Trầm Gallery - thương hiệu chuyên cung cấp các dòng trầm tự nhiên, tinh tuyển, phù hợp cho các dịp lễ cúng truyền thống và sử dụng hàng ngày. 

Hãy để hương trầm lan tỏa như một lời nguyện cầu an lành - tiễn ông Táo về trời trong sự ấm cúng, thanh sạch và đầy lòng thành kính.

• Fanpage: Cung Trầm By Trầm Thiện Tâm 

• Hotline: 08767.33333

• Địa chỉ: Lô TT 02 - 15, KĐT HD Mon, Từ Liêm, Hà Nội